Ewakuacja – co to jest i jakie są jej etapy

Ewakuacja to zorganizowane działanie mające na celu szybkie i bezpieczne usunięcie osób, zwierząt lub mienia z obszaru, w którym występuje zagrożenie dla życia lub zdrowia. Może dotyczyć nie tylko budynków, ale również otwartych przestrzeni, zakładów przemysłowych, terenów miejskich czy obszarów objętych klęską żywiołową. Aby była prawidłowo przeprowadzona. musi być odpowiednio zaplanowana, dobrze skoordynowana i znana wszystkim uczestnikom. W tym artykule wyjaśniamy, czym jest ewakuacja, jakie są jej rodzaje i etapy, jakie przepisy ją regulują oraz jak powinna wyglądać w praktyce. Dowiesz się również, jak system EntryWise wspiera skuteczne zarządzanie ewakuacją zarówno w ramach ćwiczeń, jak i podczas rzeczywistych akcji.

Co to jest ewakuacja?

Ewakuacja to zorganizowane, kontrolowane opuszczenie miejsca, w którym wystąpiło bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi, zwierząt lub mienia. Celem ewakuacji jest przeniesienie osób z obszaru zagrożenia do miejsc bezpiecznych, na przykład z budynku biurowego do wyznaczonego miejsca zbiórki. Może być konieczna w przypadku pożaru, wycieku gazu, alarmu bombowego, katastrofy budowlanej czy zagrożenia chemicznego.

Ważnym elementem całego procesu jest wcześniejsze zaplanowanie i przetestowanie przebiegu ewakuacji, np. poprzez próbną ewakuację w zakładzie pracy, która pozwala sprawdzić drogi ewakuacyjne, oznaczenia, organizację i czas reakcji zespołu.

Jakie przepisy regulują ewakuację? 

Ewakuację regulują przepisy prawne takie jak ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym, ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, a także rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów. W przypadku miejsc pracy zastosowanie mają również przepisy Kodeksu pracy oraz rozporządzenia dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

W zależności od charakteru zagrożenia i miejsca ewakuacji, przepisy te nakładają na właścicieli, zarządców obiektów, pracodawców, jednostki samorządowe oraz administrację publiczną następujące obowiązki:

• zapewnienie bezpiecznych i drożnych dróg ewakuacyjnych,
• opracowanie i wdrożenie planów ewakuacji ludzi, zwierząt i mienia,
• wyznaczenie osób odpowiedzialnych za kierowanie ewakuacją,
• prowadzenie szkoleń oraz organizacja ćwiczeń ewakuacyjnych,
• informowanie osób przebywających w obiekcie lub na danym terenie o zasadach zachowania w sytuacji zagrożenia.

W przypadku ewakuacji na większą skalę – na przykład podczas klęsk żywiołowych, awarii przemysłowych, katastrof naturalnych czy działań wojennych za  organizację i koordynację działań odpowiadają wyznaczone służby państwowe i lokalne w ramach krajowego systemu zarządzania kryzysowego. Ewakuacja taka może odbywać się zgodnie z przepisami ustawy o stanie klęski żywiołowej, ustawy o ochronie zwierząt czy ustawy o obronie cywilnej.

W sektorach specjalistycznych, takich jak przemysł chemiczny, energetyka, kolejnictwo czy lotnictwo, obowiązują również dodatkowe normy branżowe oraz wytyczne techniczne, które doprecyzowują sposób organizacji ewakuacji w kontekście danego typu infrastruktury lub instalacji.

Jakie są rodzaje ewakuacji?

Wyróżniamy różne rodzaje ewakuacji, które zależą od skali zagrożenia i liczby osób objętych akcją:

• Ewakuacja I stopnia jest ograniczona do części obiektu, np. konkretnego piętra lub strefy.
• Ewakuacja II stopnia dotyczy całego budynku lub zakładu.
• Ewakuacja III stopnia obejmuje szerszy obszar, np. dzielnicę miasta, często z udziałem służb państwowych i samorządowych (ewakuacja ludności, zwierząt i mienia).

Możemy też wyróżnić ewakuacje:

• planowe, zaplanowane wcześniej, np. związane z remontem, usuwaniem niewybuchów,
• doraźne, przeprowadzane w nagłej sytuacji zagrożenia, np. pożarze.

Rodzajem ewakuacji są również ćwiczenia ewakuacyjne, mające na celu sprawdzenie organizacji i czasu reakcji – czyli tzw. próbna ewakuacja w zakładzie pracy.

Jakie są etapy ewakuacji?

Ewakuację możemy podzielić na kilka kluczowych etapów, które składają się na całościowy plan działania:

• Wykrycie zagrożenia np. przez system przeciwpożarowy, pracownika, monitoring.
• Powiadomienie osób poprzez uruchomienie alarmu, komunikaty dźwiękowe i wizualne.
• Decyzja o ewakuacji podejmowana przez uprawnione osoby (kierownika, służby BHP).
• Organizacja i kierowanie ewakuacją poprzezwskazanie kierunku ewakuacji, kontrola przepływu osób, pomoc osobom z niepełnosprawnościami.
• Przejście do miejsc zbiórki polegające na bezpiecznym opuszczeniu budynku, sprawdzeniu obecności osób.
• Weryfikacja liczby ewakuowanych za pomocą list, aplikacji, systemów np  EntryWise.
• Reakcja służb  poprzez działania gaśnicze, ratunkowe, zabezpieczające.
• Zakończenie ewakuacji i powrót do obiektu następuje dopiero po decyzji odpowiednich służb.

System EntryWise umożliwia m.in. szybkie sprawdzenie, kto znajdował się w budynku, dzięki integracji z systemami kontroli dostępu, co skraca czas reakcji i wspiera działania koordynacyjne.

Jak powinna przebiegać ewakuacja?

Ewakuacja będzie mieć inny przebieg, w zależności od tego, z jakim rodzajem i skalą zagrożenia mamy do czynienia. W przypadku pożaru ważne jest  jak najszybsze opuszczenie obiektu przez drogi ewakuacyjne. Przy zagrożeniu chemicznym konieczne może być zastosowanie dodatkowych środków ochrony osobistej.

Niezależnie od scenariusza, plan ewakuacji powinien uwzględniać:

• jasno wyznaczone trasy ewakuacyjne,
• czytelne oznakowanie kierunku ewakuacji,
• miejsce zbiórki do ewakuacji poza strefą zagrożenia,
• osoby odpowiedzialne za koordynację działań,
• sposób weryfikacji obecności osób ewakuowanych.

Rozwiązania takie jak EntryWise pozwalają na cyfrowe zarządzanie całym procesem: od powiadomienia pracowników, przez identyfikację osób obecnych w obiekcie, po raportowanie przebiegu ewakuacji. W sytuacjach zagrożenia liczy się technologia, która wspiera skuteczność działania.

Podsumowanie

Ewakuacja to obowiązkowy element każdego planu bezpieczeństwa w miejscu pracy. Odpowiednie przygotowanie, znajomość przepisów i zastosowanie nowoczesnych narzędzi takich jak EntryWise, pomagają zadbać o to, by cały proces przebiegał sprawnie i skutecznie. Ćwiczenia próbne, jasne zasady, sprawna komunikacja i dostęp do informacji w czasie rzeczywistym to warunek konieczny do bezpiecznej ewakuacji z budynku. Zadbaj o to, zanim wystąpi sytuacja zagrożenia.

FAQ